ในโลกที่หมุนเร็ว เสียจนเราแทบไม่มีเวลาหายใจ เสียงแจ้งเตือนจากหน้าจอที่ดังไม่หยุดหย่อน ทำให้ใครหลายคนรู้สึกเหนื่อยล้าและหมดไฟ เราต่างโหยหา “ปุ่ม Pause” ที่จะช่วยให้เราได้หยุดพักและชาร์จพลังงานชีวิตกลับคืนมา จะดีแค่ไหนถ้าปุ่มนั้นไม่ได้อยู่ที่ไหนไกล แต่อยู่ในผืนป่าใกล้ ๆ ตัวเรา
เคยได้ยินคำว่า ชินรินโยคุ (Shinrin-yoku) หรือ การอาบป่า (Forest Bathing) กันบ้างไหม? นี่คือศาสตร์จากญี่ปุ่น ที่ว่าด้วยการเยียวยาใจและลดความเครียด ด้วยวิธีที่เรียบง่ายที่สุด นั่นคือการพาตัวเองกลับไปหาธรรมชาติ I Plan Wellness จะพาไปดำดิ่งสู่โลกของ Shinrin-yoku ศาสตร์ที่ไม่ได้ชวนไปเดินป่าเพื่อออกกำลังกาย แต่ชวนไป “อาบ” ร่างกายและจิตวิญญาณ ด้วยพลังจากผืนป่าอย่างแท้จริง
“ชินรินโยคุ” ไม่ใช่แค่การเดินป่า แต่คืออะไร?
เมื่อพูดถึงการเข้าป่า หลายคนอาจนึกถึงการเดินป่าแบบแอดเวนเจอร์ สะพายเป้หนัก ๆ เดินขึ้นเขาเพื่อพิชิตยอด แต่สำหรับ Shinrin-yoku หรือ Forest Bathing นั้นแตกต่างไปอย่างสิ้นเชิง
ชินรินโยคุ ซึ่งถือกำเนิดในญี่ปุ่นช่วงทศวรรษ 1980 มีความหมายตรงตัวว่า “การอาบด้วยบรรยากาศของป่า” หัวใจสำคัญไม่ใช่ระยะทาง แต่คือการรับรู้ ไม่ใช่ความเร็ว แต่คือความเชื่องช้า คือการเดินอย่างมีสติ ปล่อยให้ตัวเองได้ดื่มด่ำ และเชื่อมต่อกับธรรมชาติ ผ่านประสาทสัมผัสทั้งห้าอย่างเต็มที่
ลองจินตนาการว่าเรากำลังเดินช้า ๆ บนผืนดินนุ่ม ๆ สูดกลิ่นไอดินและใบไม้ สัมผัสแสงแดดอุ่น ๆ ที่ส่องลอดผ่านใบไม้ลงมา ฟังเสียงลมที่พัดไหวและเสียงนกร้อง… นี่แหละคือแก่นแท้ของการอาบป่า การบำบัดที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง จนรัฐบาลญี่ปุ่นยอมรับให้เป็นส่วนหนึ่ง ของการดูแลสุขภาพของประชาชน
วิทยาศาสตร์ไขคำตอบ ทำไม “การอาบป่า” ถึงช่วยเยียวยาจิตใจได้จริง
ความรู้สึกสงบสุข ที่เราได้รับจากการอาบป่า ไม่ได้เป็นเพียงความรู้สึกที่คิดไปเอง แต่มีคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ที่น่าทึ่งมารองรับ
- พลังของ “ฟีทอนไซด์” (Phytoncide)
นี่คือพระเอกตัวจริง! ฟีทอนไซด์ คือสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย ที่ต้นไม้และพืชพรรณต่าง ๆ ปล่อยออกมาในอากาศ เพื่อป้องกันตัวเองจากเชื้อโรคและแมลง เมื่อเราเดินอยู่ในป่า เราจะหายใจเอาโมเลกุลมหัศจรรย์นี้เข้าไป งานวิจัยชั้นนำจากญี่ปุ่น พบว่าฟีทอนไซด์ ช่วยกระตุ้นการทำงานและเพิ่มจำนวนของ NK Cell (Natural Killer Cell) ซึ่งเป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวด่านหน้า ที่คอยต่อสู้กับเซลล์มะเร็งและเชื้อไวรัส เท่ากับว่าการอาบป่า ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของเราโดยตรง
- ลดฮอร์โมนความเครียด (Cortisol)
ชีวิตในเมืองกระตุ้นให้ร่างกายหลั่ง ฮอร์โมนคอร์ติซอล หรือฮอร์โมนแห่งความเครียดออกมาตลอดเวลา การได้ใช้เวลาอยู่ท่ามกลางธรรมชาติที่เงียบสงบ ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าช่วยลดระดับคอร์ติซอลในเลือดได้อย่างมีนัยสำคัญ เมื่อฮอร์โมนนี้ลดลง ความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจก็จะกลับสู่ภาวะสมดุล ทำให้เรารู้สึกผ่อนคลายและคลายเครียดอย่างเห็นได้ชัด
5 ขั้นตอนสู่การ “อาบป่า” แบบฉบับ Shinrin-yoku แท้ๆ
อยากลองทำ Forest Bathing ด้วยตัวเองใช่ไหม? ไม่ยากเลย ลองทำตาม 5 ขั้นตอนง่าย ๆ นี้ดู
1. เลือกสถานที่และทิ้งเทคโนโลยีไว้เบื้องหลัง
เลือกสวนสาธารณะขนาดใหญ่ อุทยานแห่งชาติ หรือเส้นทางเดินป่าที่ไม่ชันจนเกินไป สิ่งสำคัญที่สุดคือ วางมือถือลง หรือเปิดโหมดเครื่องบินไปเลย เป้าหมายของเราคือการ Digital Detox เพื่อให้ตัวเองได้อยู่กับปัจจุบันอย่างแท้จริง
2. เดินช้า ๆ อย่างไร้จุดหมาย
ลืมการเดินเพื่อไปให้ถึงที่หมายไปก่อน ชินรินโยคุ คือการเดินให้ช้าลงกว่าปกติมาก ๆ สังเกตสิ่งรอบตัวไปเรื่อย ๆ เดินไปเพียง 1-2 กิโลเมตรโดยใช้เวลา 2-3 ชั่วโมงก็ได้ ไม่ต้องรีบร้อน ปล่อยให้ความอยากรู้อยากเห็นนำทางไป
3. เปิดประสาทสัมผัสทั้งห้าให้ทำงาน
นี่คือหัวใจของการฝึกฝน ลองหยุดนิ่ง ๆ แล้วสำรวจโลกรอบตัว
- มอง สังเกตแสงที่ตกกระทบใบไม้ สีเขียวหลายร้อยเฉด รูปทรงของเปลือกไม้
- ฟัง หลับตาแล้วตั้งใจฟังเสียงลม เสียงนก เสียงใบไม้เสียดสีกัน หรือเสียงของความเงียบ
- ดม สูดหายใจลึก ๆ รับกลิ่นดิน กลิ่นต้นสน กลิ่นดอกไม้ป่า
- สัมผัส ใช้มือลูบเปลือกไม้ สัมผัสความเย็นของมอสส์ หรือจุ่มเท้าลงในลำธารใส ๆ
- ลิ้มรส หายใจเอาอากาศบริสุทธิ์เข้าไปให้เต็มปอด
4. หาที่นั่งพักและเชื่อมต่อกับธรรมชาติ
หาจุดที่สงบใต้ร่มไม้ นั่งพิงต้นไม้ใหญ่ หรือนอนลงบนพื้นหญ้านุ่ม ๆ ปล่อยให้ร่างกายได้ผ่อนคลายเต็มที่ สัมผัสได้ถึงพลังงานของผืนดิน และต้นไม้ที่คอยโอบอุ้มเราอยู่
5. ปิดท้ายด้วยการดื่มชาและขอบคุณผืนป่า (เป็นเทคนิคของญี่ปุ่น)
ในธรรมเนียมของ Shinrin-yoku มักจะมีการปิดท้าย ด้วยการดื่มชาร้อน ๆ ที่เตรียมมา เป็นการค่อย ๆ นำตัวเองกลับสู่โลกปกติอย่างนุ่มนวล พร้อมกับกล่าวขอบคุณผืนป่าในใจ ที่มอบการเยียวยาให้กับเรา
ประโยชน์ของการทำชินรินโยคุที่คุณอาจไม่เคยรู้ (มากกว่าแค่ลดเครียด)
- เพิ่มสมาธิและความจำ การพักสมองจากสิ่งกระตุ้น ช่วยให้สมองปลอดโปร่งและทำงานได้ดีขึ้น
- กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ การปล่อยใจให้ว่าง ทำให้เกิดพื้นที่สำหรับไอเดียใหม่ ๆ
- ปรับอารมณ์และลดอาการซึมเศร้า การอยู่กับธรรมชาติช่วยเพิ่มความรู้สึกเชิงบวก
- ลดความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจ ช่วยให้สุขภาพหัวใจและหลอดเลือดดีขึ้น
- ช่วยให้นอนหลับได้ลึกและมีคุณภาพ เมื่อร่างกายและจิตใจผ่อนคลาย การนอนหลับก็จะดีตามไปด้วย
อาบป่า (Forest Bathing) ต้องเตรียมอะไรบ้าง?
คำตอบคือ แทบจะไม่ต้องเตรียมอะไรเยอะเลย แค่มีเสื้อผ้าที่ใส่สบายและรองเท้าที่เหมาะกับการเดิน, น้ำดื่มและของว่างเล็กน้อย, ยาทากันแมลง (ถ้าจำเป็น), เสื่อผืนเล็ก ๆ สำหรับนั่งพัก ที่สำคัญคือหัวใจที่เปิดกว้างและพร้อมที่จะปล่อยวางทุกอย่าง
ชินรินโยคุ หรือ การอาบป่า ได้พิสูจน์ให้เราเห็นแล้วว่า การเยียวยาที่ดีที่สุด บางครั้งก็ไม่ได้ซับซ้อนหรือมีราคาแพงเลย เพราะคือการกลับคืนสู่รากเหง้า การยอมรับว่ามนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ และเมื่อไหร่ก็ตามที่เรารู้สึกหลงทางหรือเหนื่อยล้า ผืนป่าก็พร้อมที่จะเป็นพื้นที่ปลอดภัยและโอบกอดเราเสมอ
ครั้งหน้าหากต้องการลดความเครียด ลองปิดหน้าจอ แล้วเปิดประตูออกไป “อาบป่า” คุณอาจจะพบว่าพลังชีวิตที่ตามหา อยู่ใกล้แค่ปลายจมูกนี่เอง
